Daripada semua planet dalam sistem suria kita, Zuhal mungkin yang paling cantik. Planet ini dikenali ramai kerana bahagian cincin atau gegelangnya yang membezakan ia daripada planet-planet lain. Gegelang tersebut terdiri daripada helaian demi helai bahan berais dengan hanya sekelumit batu, disusun dalam lingkaran cahaya yang halus.
Dari dekat, cincin itu bersinar dalam warna merah jambu lembut, kelabu dan coklat, berkilauan dalam kegelapan. Sukar untuk membayangkan Zuhal tanpa gegelangnya. Namun, saintis-saintis meramalkan bahawa gegelang gergasi yang mengelilingi Planet Zuhal akan pecah dan hilang sepenuhnya dalam beberapa ratus juta tahun akan datang.
Proses kemusnahan itu telah didedahkan oleh ahli-ahli astronomi kepada majalah The Atlantic. Gegelang itu dikatakan berada dalam keadaan 'terganggu', ditarik ke dalam Planet Zuhal oleh graviti dan akhirnya akan mengewap di atmosfera planet tersebut. Proses kehilangan ini berlaku sedikit demi sedikit.
Mikrometeorit yang masuk dan sinaran Matahari mengganggu serpihan jirim gegelang yang kecil dan debu kerana menggegarkannya. Ia menyebabkan zarah-zarah itu tiba-tiba berubah, menjadi selaras dengan garis medan magnet Zuhal dan mula berputar di sepanjang laluan yang tidak sepatutnya.
Apabila zarah terlalu dekat dengan bahagian atas atmosfera Zuhal, graviti menariknya masuk, dan ia mengewap di awan planet dan hilang. Ahli astronomi memanggilnya 'hujan cincin', dan fenomena lain turut melemahkan unsur tersendiri yang menyebabkan planet itu bakal kehilangan keseluruhan gegelang.
Pentadbiran Aeronautik dan Angkasa Lepas Kebangsaan (NASA) telah mengkaji gegelang Planet Zuhal secara meluas melalui misi kapal angkasa Cassini. Menerusi kadar kemerosotan semasa, keseluruhan sistem gegelang itu dianggarkan akan lenyap sekitar 300 juta tahun akan datang.
"Penduduk Bumi masih mempunyai banyak masa untuk mengagumi keindahan gegelang Zuhal, dan mengkajinya. Ahli astronomi masih tidak mengetahui segala-galanya tentang planet ini, termasuk cara Zuhal mula-mula mendapatkan gegelangnya," kata James O'Donoghue, seorang saintis planet di JAXA, agensi angkasa Jepun.
"Gegelang Zuhal telah memukau pemerhati selama berabad-abad, tetapi kami benar-benar rapat dengan mereka buat kali pertama pada awal 1980-an, apabila kapal angkasa Voyager NASA melakukan lawatan ke planet luar. Pada masa itu, saintis mengesyaki bahawa gegelang itu mungkin terbentuk bersama Zuhal kira-kira 4.6 bilion tahun yang lalu, ketika sistem suria masih muda dan riuh.
"Pada masa itu, dengan objek berbatu yang berterbangan di mana-mana, sebuah planet baru boleh dengan mudah menangkap dan menyarungnya di tengah-tengahnya, dan membiarkan graviti meratakannya. Tetapi selepas penerbangan Voyager berjaya diterbangkan ke angkasa, ia mencadangkan cerita yang berbeza.
"Pemerhatian lebih terperinci berbanding sebelum ini dijalankan berkenaan planet menangkap bebatu jadi gegelangnya, mendedahkan bahawa sistem itu tidak mempunyai jisim sebanyak yang diramalkan oleh penyelidik, yang bermaksud bahawa ia tidak boleh berumur berbilion tahun.
"Gegelang itu mestilah jauh lebih muda, mungkin hanya 10 juta hingga 100 juta tahun. Keputusan pemerhatian itu benar-benar membingungkan dan pelik," kata Jeff Cuzzi, seorang saintis penyelidikan di NASA dan pakar dalam gegelang planet. - Sumber The Atlantic (28 Mac 2022).
Gambar menunjukkan planet Zuhal yang dirakam kapal angkasa Cassini mulik NASA pada April 2016. - Foto NASA.
EmoticonEmoticon